[ndlr] Lettre en vietnamien du professeur Lê Hữu Khóa publiée à la suite du carnage de Nice.

Cùng chia sẻ nỗi đau với Nice

14/07/2016

Chère Khả An, chère Khả Anh, hai con thương yêu của bố,

Quốc Khánh Pháp năm nay 2016, trước giờ pháo hoa, thành phố thân yêu của chúng ta: Nice, đã bị khủng bố, bao người vô tội, bao sinh linh đã thiệt mạng. Bạo động cực đoan, bạo hành quá kích đã lộ rõ khuôn mặt u minh của chúng qua hành động sát nhân thấp tồi nhất, cho nên chúng ta phải tố cáo cái vô nhân của nó, cho dù nó được thúc đẩy bởi bất cứ một động cơ ý thức hệ nào.

Trong giáo dục của Việt tộc, chúng ta dựa vào lòng từ bi của phật giáo, lòng rộng lượng của khổng giáo, lòng vi tha của lão giáo, mà không quên đạo thờ tổ tiên của ta lấy sự ân cần của nhân tính ra làm cách đối nhân xử thế với đời, để cuộc sống được hay, đẹp, tốt, lành hơn. Nhân cách giáo lý Việt tộc luôn tôn trọng không những tính mạng của tha nhân, mà khuyên ta phải tôn trọng cả nhân sinh quan, thế giới quan của đồng loại, đây vừa là lẻ sống của mỗi các nhân, vừa là nội công và bản lỉnh của một tập thể, nơi mà nhân sinh biết tôn trọng nhân trí: sức thông minh của nhân loại làm ra bao sáng tạo để cuộc sống ngày càng cao, sâu, rộng, lớn ra hơn. Trong giáo dục gia đình mình, cha con ta chỉ bảo nhau không bao giờ nuôi hận thù với bất cứ ai, không nuôi oán cừu với bất cứ tập thể nào, cộng đồng nào, văn hóa nào, xã hội nào, đất nước nào… sống ung dung giữa đời mà không coi ai là tử thù, sống khoan thai kiếp người mà không coi ai là «không đội trời chung», sống thong dong trong cuộc sống mà không có địch thủ phải hạ, không có đối thủ phải diệt, không có đối phương phải thắng. Đây là nhân tính giúp nhân sinh « dễ thở », nhân tri giúp nhân tình « dễ sống », nhân đạo giúp nhân thế « dễ yên », chúng ta chắc chắn không sai đường, lạc hướng trong cách giáo dục này; mà khoa học xã hội và nhân văn đã đặt tên thật hay cho nó là: sự thông minh biết tôn trọng lẫn nhau.

Chúng ta chia sẻ sâu sắc nỗi đau của Nice, từ khi Nice bị khủng bố. Tại nơi này, gia đình mình đã chọn làm quê hương thứ hai, trong địa lý kỳ diệu, khí hậu tuyệt vời, nhất là cái ánh sáng dầy, rực tạo ra niềm vui, chất sống hằng ngày cho Nice ; chúng ta xem quê hương Nice gần gủi vô cùng, gần như đạo lý Việt tộc dặn dò ta: « đổi họ hàng xa, lấy láng giêng gần ». Một người như bố, trong các công vụ đại học, sau bao nhiêu năm đi qua bao lục địa khác nhau, bố luôn ngạc nhiên về vẻ đẹp dầy đặc tính, đủ đặc thù, rõ đặc điểm, sáng đặc sắc trong chất sống của Nice. Và từ năm 1980 bố không bao giờ rời Nice, bây giờ các con đã thành thế hệ thứ hai tại đây, mỗi ngày cùng các bạn pháp tại Nice, xây dựng một vũ trụ sống an hòa, hằng ngày sống trong vui-sống. Cũng tại Nice này, các con sinh ra, lớn lên, học hành, chúng ta có một cái nợ với đất Pháp đã tiếp đón mình, nợ muôn chiều, nợ muôn phần với Nice đã bao bọc và dâng hiến bao điều hay, đẹp, tốt, lành cho gia đình mình. Đúng vậy các con à! Tại Nice này chúng ta đã có những người bạn tràn chung thủy, những xóm giềng đầy tin tưởng, những chuyên gia y khoa tận tâm đã chăm sóc đầy đủ các con với tất cả lương tâm nghề nghiệp của họ. Cũng nơi này, tình người đoàn kết với nhau trước các thử thách trong cuộc sống đã giúp gia đình ta có đủ lực tương trợ để vượt qua bao thăng trầm trong kiếp làm người. Các con ơi, bố muốn nói rõ một chuyện là khi xây dựng tương lai cho các con : thành đạt trong học hành-thành công trong nghề nghiệp-thành quả trong kinh tế-thành tựu trong xã hội, các con đừng quên ơn nặng, nghĩa sâu này với Nice, với nước Pháp, nơi mà ông cố đã chọn năm 1940, ông nội đã tới năm 1965, và bây giờ chúng ta dứt khoát chọn Nice để an cư, kể từ khi các con ra đời, tức là từ đầu thế kỷ mới này. Việt tộc dặn dò mình là: «một duyên, hai nợ, ba tình », chúng ta không sợ nợ (đời) các con à, vì người biết mang nợ (nghĩa) là người biết mang đạo lý của nhân tri để làm ra giáo lý cho nhân phẩm, lấy nhân tính nuôi nhân sinh để nhân loại có lối ra, nhân tình có lối thoát, để đi về hướng hay, đẹp, tốt, lành. Vì vậy, chúng ta biết là chuyện «trong ấm, ngoài êm» tại Nice và tất cả các nơi trên quả địa cầu này luôn: xa lạ, xa lánh, xa rời, xa cách với các bạo động cực đoan, các bạo hành quá khích, các hành động sát nhân.

Những lời cuối của lá thư này gởi tới các con, bố muốn trở lại cái cấu trúc của nhân lý làm nên nhân trí, chế tác ra cái thông minh để làm gốc, rể, cội, nguồn của bao sáng tạo giúp nhân tính luôn được thăng hoa, bố biết chắc là những kẻ có các bạo động cực đoan, các bạo hành quá khích, các hành động sát nhân đã thất bại ngay trong kiếp làm người của họ. Vì họ không biết là Nice nơi hội tụ bao tinh hoa cúa nhân tri, tại đây triết gia Nietzsche đã dừng chân để củng cố hệ tư tưởng, bồi đắp lại các lý luận của ông. Cũng tại Nice này hai thiên tài của nghệ thuật tạo hình: Matisse et Picasso đã hoàn hảo nghệ thuật, đã hoàn thiện lập luận mỷ thuật của họ, chúng ta cũng không quên Chagall, cùng với bao văn nghệ sĩ, trí thức khác, cũng lưu vong, xa quê cha đất tổ, rồi được Nice đón nhận, giáo dưởng như chúng ta hiện nay. Chúng ta đâu quên văn sĩ thân thương Le Clézio luôn tâm sự là số phận của mỗi người nằm trong tự do của người đó, từ Nice ông nhìn nhân sinh thật mềm dẻo, mọi giáo điều đều làm ngột thở nhân tri. Nice cũng là nơi chốn sinh thành ra nguyên bộ trưởng Bộ Xã Hội: bà Simone Veil, người phụ nử thông minh sâu sắc, đủ «cứng vía» để bảo vệ quyền phụ nử qua công pháp của cộng hòa. Những ngày này, bố đang xa Nice, bố đang ở Mỹ, từ đông (Florida) với Khả Anh, qua tây (California) với đồng bào, đồng nghiệp, nhưng bố đau nổi đau của Nice, bố muốn chia sẻ đầy đủ nỗi khổ, niềm đau với bè bạn, xóm giềng Nice của mình; nhưng bố quyết giữ sáng suốt và tỉnh táo để tin, để sống và để tiếp tục tham gia vào các việc bồi đắp thêm vào cái đẹp của Nice, vung trồng thêm vào lòng người rất lành tại Nice.

Lê Hữu Khóa

Image “à la une” : Hình ảnh đẹp về Việt Nam. Người phụ nữ thắp nhang và khấn vái tại TP.HCM (Ảnh: Jane Sweeney / Getty Images).

indomemoires

More Posts