[ndlr] A lire sur le site de la BBC la tribune offerte à Lê Công Định, l’avocat dissident libéré de prison en février 2013. Il s’interroge sur l’indépendance proclamée par Bao Dai le 11 mars 1945 (deux jours après le coup de force japonais), indépendance qui mena le pays à l’instauration de l’Empire du Viêt-Nam et du gouvernement Tran Trong Kim au mois d’avril. Libéré de la domination française mais sous hypothèque nippone, l’Empire du Viêt-Nam ne survivra pas à l’effondrement du Japon impérial et à l’avènement du Viêt-Minh au mois d’août 1945. Malgré une existence de courte durée (cinq mois), il est intéressant de constater que le gouvernement Tran Trong Kim reste dans la mémoire nationale d’une partie de l’élite intellectuelle auréolé d’une grande crédibilité.
* * *
Le Cabinet Trần Trọng Kim (Trung Bắc Chủ Nhật, 20/5/1945)
De gauche à droite : Hoàng Xuân Hãn, Hồ Tá Khanh, Trịnh Đình Thảo, Trần Trọng Kim (caché par le micro), Vũ Ngọc Anh, Trần Văn Chương, Trần Đình Nam, Vũ Văn Hiền, Phan Anh, Nguyễn Hữu Thi.
Từ lâu tôi luôn tự hỏi phải chăng ngày 2 tháng 9 năm 1945 thật sự là ngày độc lập của nước Việt Nam mới sau gần một thế kỷ làm thuộc địa của Pháp? Trước khi trả lời câu hỏi nghiêm túc này, cần lần giở lại các trang sử hiện đại của nước nhà, để ghi nhận một số sự kiện quan trọng sau đây:
Ngày 9/3/1945, Nhật đảo chính Pháp. Tranh thủ sự ủng hộ của người Việt, cùng những nước Á châu khác đang bị Nhật chiếm đóng, Nhật trao trả độc lập cho Việt Nam.
Ngay sau đó, vào ngày 11/3/1945, vua Bảo Đại ký đạo dụ “Tuyên cáo Việt Nam độc lập”, tuyên bố hủy bỏ Hòa ước Patenôtre ký với Pháp năm 1884 cùng các hiệp ước nhận bảo hộ và từ bỏ chủ quyền khác, khôi phục nền độc lập của đất nước, thống nhất Bắc Kỳ, Trung Kỳ và Nam Kỳ. Đây là thời điểm đáng lưu ý.
Ngày 7/4/1945*, vua Bảo Đại chuẩn y thành phần nội các mới, trong đó học giả Trần Trọng Kim trở thành Thủ tướng đầu tiên của một nước Việt Nam độc lập. Tháng 6/1945, chính phủ Trần Trọng Kim đặt quốc hiệu là Đế quốc Việt Nam.
Le pavillon national de l’Empire du Viêt-Nam (Đế quốc Việt Nam)
Đến khi Nhật đầu hàng phe Đồng minh, Thủ tướng Trần Trọng Kim vào ngày 16/8/1945 khẳng định bảo vệ nền độc lập vừa giành được. Sau đó, vào ngày 18/8/1945, vua Bảo Đại tái xác nhận nền độc lập của Việt Nam đã công bố vào ngày 11/3/1945.
Cần lưu ý, tuy là một chính quyền thực tế và chính danh từ tháng 3/1945, nhưng Đế quốc Việt Nam không đủ lực lượng quân sự để kiểm soát tình hình. Đất nước rơi vào tình trạng hỗn loạn về chính trị.
Lire la suite : BBC tieng Viet, 01/09/2014.
* Selon Tran Trong Kim, son gouvernement est formé le 17 avril 1945 et non le 7 avril (Trần Trọng Kim, Một cơn gió bụi, Sài Gòn, NXB Vĩnh Sơn, 1969, tr. 53). Voir aussi : Chinh Dao, Viet Nam Nien Bieu 1939-1975. Tap 1A 1939-1946 [Chronologie du Viêt-Nam 1939-1975. Vol. 1A 1939-1946], Houston, TX, Van Hoa, 1996, p. 216.